W Polsce chory jest nawet system zdrowotny – dlatego koniecznie trzeba poznać swoje prawa. W końcu każde z nas trafiło lub kiedyś trafi do gabinetu albo do szpitala. I to właśnie prawa pacjenta chronią nas wtedy przed całym mnóstwem sytuacji, które mogą być krzywdzące albo krępujące.
Wszystkie poniższe informacje są zapisane w prawie i pochodzą m.in. z Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
PRAWO DO POSZANOWANIA GODNOŚCI I INTYMNOŚCI
Z tego prawa wynikają bardzo praktyczne konsekwencje. Nie tylko nikt nie może Cię lżyć (co oczywiste), ale też np. zawsze masz prawo domagać się, by zasłonięto Cię w trakcie krępujących zabiegów, np. kąpieli czy zakładania cewnika. Ponadto zawsze masz prawo do uśmierzania bólu – nawet jeśli terapia nie daje już nadziei na dojście do zdrowia.
I jeszcze jedna rzecz:
Jeśli leżysz w szpitalu i codziennie kursują do Ciebie „wycieczki” studentów, którzy uczą się na Tobie medycyny, to masz prawo zażądać, by tego zaprzestano.
Jeśli tylko o to poprosisz, w Twojej obecności będą przebywały wyłącznie te osoby, które są absolutnie niezbędne w procesie leczenia.
Mało tego – masz prawo do tego, by w trakcie tzw. udzielania świadczeń zdrowotnych zawsze była obok Ciebie jedna bliska osoba. Jest pewien wyjątek, który jest zapisany w ustawie, a którego egzekwowania nikt się jeszcze niedawno nie spodziewał. A przynajmniej nie na taką skalę jak obecnie (piszę te słowa w środku pandemii COVID-19). Jest to stan zagrożenia epidemicznego oraz tzw. względy bezpieczeństwa (np. ryzyko, że pacjenta „uszkodzi” niezrównoważony krewny).
PRAWO DO INFORMACJI O SWOIM STANIE ZDROWIA
Każda osoba, która ukończyła 16 lat, ma prawo do pełnej informacji o diagnozie, podjętym leczeniu, jego wynikach oraz rokowaniach. Jeśli poprosisz o to lekarza, nie ma on prawa zataić przed Tobą Twojego faktycznego stanu. To samo dotyczy także dentystów, pielęgniarek i wszystkich innych osób, które są zaangażowane w tzw. proces medyczny.
W każdym momencie masz też prawo zapytać i uzyskać odpowiedź, jaki jest cel każdej czynności. Od pobrania krwi, poprzez badanie rentgenowskie, zakładanie cewnika, aż po podawanie leków.
Trochę inaczej jest w przypadku osób młodszych niż 16 lat. Jeśli lekarz uzna, że delikatne informacje mogłyby zaszkodzić takiemu pacjentowi, może je częściowo zataić. Jeśli jednak z prośbą o informację zwróci się do niego prawny opiekun – wtedy musi udzielić mu pełnych informacji.
Ciekawostka: prawa pacjenta dają Ci możliwość zażądania, by NIE udzielano Ci ŻADNEJ informacji na temat Twojego stanu zdrowia. Jeśli wolisz mieć święty spokój, to lekarz nadal ma obowiązek Cię leczyć, natomiast powinien wtedy po prostu po cichu robić swoje.
PRAWA PACJENTA DO TAJEMNICY
Ani lekarz, ani pielęgniarka, ani ratownik, ani nikt inny nie ma prawa zdradzać żadnych informacji, jakie od Ciebie uzyskali. Mogą się nimi dzielić tylko z osobami, które są niezbędne do Twojego wyleczenia. Mało tego – dotyczy to nie tylko stanu zdrowia, ale KAŻDEJ informacji, jaką od Ciebie uzyskali. Nawet tych, które dotyczą Twojego życia prywatnego lub zdradzonych przez przypadek.
Jeśli lekarz prowadzi z Tobą rozmowę i przez przypadek usłyszy ją pielęgniarka – oboje muszą dochować tajemnicy. Prawa pacjenta jasno to określają. Jeśli więc poczułeś z medykiem specjalną więź i zaczynasz mu się zwierzać – również jest zobowiązany do dochowania tajemnicy. Skrajny przykład: nawet jeśli pacjent wyjawi lekarzowi, że zaraził się od kochanki chorobą weneryczną, to lekarz nie ma prawa sam z siebie informować o tym jego żony. Może to zrobić dopiero wtedy, gdy upewni się, że ryzyko zachorowania dotyczy także jej. W innym wypadku naruszy prawo pacjenta do tajemnicy.
PRAWA PACJENTA DO LECZENIA ZGODNEGO Z AKTUALNĄ WIEDZĄ MEDYCZNĄ
Każdy z nas ma prawo do najnowszych, uznanych i przebadanych metod. Jeśli lekarz zaleci Ci upuszczanie krwi lub „lewoskrętną witaminę C” – masz prawo się zbuntować. Jeśli zorientujesz się, że istnieje nowocześniejsza metoda i jest ona dostępna, masz prawo jej zażądać.
Wynika z tego także druga rzecz – lekarze i inni medycy mają obowiązek, by stale się kształcić i uzupełniać wiedzę. A jeśli przyłapiesz kogoś na niewiedzy lub się z czymś nie zgadzasz, masz prawo zażądać i uzyskać kontropinię. Lekarz ma wtedy zasięgnąć diagnozy innego lekarza lub nawet zwołać konsylium, a pielęgniarka musi skonsultować się z inną pielęgniarką. Dotyczy to także sytuacji, gdy Ty chcesz pozostać w szpitalu, ale lekarze chcą Cię już wypisać.
PRAWO DO WYRAŻENIA ZGODY
Jest kilka sytuacji, gdy medycy nie potrzebują Twojej zgody na leczenie. Na przykład wtedy, gdy ulegniesz wypadkowi i stracisz przytomność lub gdy zwlekanie z decyzją stworzyłoby ryzyko śmierci lub ciężkiego uszkodzenia ciała. W pozostałych okolicznościach muszą uzyskać Twoją wyraźną i DOBROWOLNĄ zgodę. W przypadku ciężkich i ryzykownych zabiegów wymagana jest forma pisemna.
Natomiast jeśli np. nie jesteś w stanie ruszać ręką ani mówić, ale masz pełną świadomość, co się dzieje dookoła, wtedy wystarczy jakakolwiek forma przytaknięcia nie pozostawiająca wątpliwości co do Twojej intencji – np. skinienie głową.
PRAWA PACJENTA DO ODSTĄPIENIA OD LECZENIA
Oprócz prawa pacjenta do wyrażenia zgody, zawsze masz też prawo do odstąpienia od leczenia. Bez żadnych tłumaczeń i w dowolnym momencie.
Wyjątek to osoby ubezwłasnowolnione (pozbawione prawa do decydowania o sobie) oraz niezdolne do podejmowania świadomych wyborów (np. głęboko upośledzone). Natomiast jeśli o przerwanie terapii prosi prawny opiekun pacjenta, lekarz lub kierownik zakładu opieki zdrowotnej ma prawo się nie zgodzić. Kieruje wtedy sprawę do sądu opiekuńczego, który bierze na siebie ciężar podjęcia ostatecznej decyzji.
PRAWO DOSTĘPU DO SWOJEJ DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ
Szpitale i inne placówki zdrowotne mają obowiązek przechowywania Twojej dokumentacji przez 20 lat. W tym okresie Twoje prawa pacjenta dają Ci pełny dostęp do dokumentacji nt. swojego stanu zdrowia. Są też wyjątki – skierowania na badania należy przechowywać przez minimum 5 lat, niezrealizowane skierowania przez 2 lata, zdjęcia rentgenowskie przez 10 lat, a dokumentacja dzieci poniżej 2. roku życia aż przez kolejne 22 lata.
Wyświetl ten post na Instagramie.
